یاد هنرمندی که فراموش شده است

آنچه برای حاضران امروز هنر ایران می تواند اهمیت یابد تاریخ است، تاریخی  که تجربه  اکنون را معطوف به خود کرده. نزدیک به ۷۰ سال هنر نوگرا تاریخی است که  اجتماع تجربه های هنرمندان بسیاری  را با خود دارد، این هنرمندان در تجربه ایی مشارکت کرده اند که هنوز برای جامعه ایران تازه است و برای محافل هنری در جریان. بیرون کشیدن قطعاتی از گوشه وکنار این تاریخ فشرده، هفتاد سالی که چندان دور نیست: امکان مشارکت در تجربه هنرمندان را فراهم می کند و راه آگاهی یافتن از نسل های مختلف هنر ایران را هموار می سازد.نقاشی های ابراهیم فرجی در این تاریخ قرار گرفته اند و مشارکت در تجربه هنری همین تاریخ می کنند هر چند میان نام هایی که این تاریخ امروز به یاد می آورد الویت های نخستین را اشغال نکرده باشد.نسبت نقاشی های این هنرمند با تاریخ هنر ایران را زمان تولد و مرگش معلوم نمی کند این تاریخ معطوف به رویکردی است که از طریق  مطالعه نقاشی به عنوان یک سبک قابل پیگیری است. درست همین سبک است که زمان و نحوه اتصال آن به نقاشی را در دسترس قرار می دهد.
 آزمون های متعددی که نقاشی های فرجی انجام می دهد پرسشی به وجود می آورد که سبک چه جایگاهی در تفسیر کارهای او می تواند داشته باشد؟

مجموعه ای از کارهای فرجی یعنی  پذیرفتن مجموعه ایی از سبک ها:منظره، انتزاع هندسی، پرتره، طبیعت بی جان

هنرمندان در ایران به سراغ سبک ها می روند تا بیان و بازنمایی را ترتیب دهند، در این برخورد سبک ابزاری است برای بیان خود یا بازنمایی جهانی که مشاهده می کنند. اگر وجود چنین برخوردی را دیدگاه مسلط نقاشان چند ده اخیر بدانیم (به استناد آموزش و گفتگوها) شرایط برای ترسیم یک نگاه تاریخی فراهم می شود فعالیت های ابراهیم فرجی در بستر تاریخ فهمیده می شوند . بستر تاریخی در یک بررسی امکان برجسته شدن تمایزها  را برای نقاشی ها ایجاد می کند و البته انطباق ها با زمان را بدون هرگونه هراس و تزلزلی آشکار می سازد. رفتن به سوی تمایزها البته به شکل خودکار یک فضیلت نیست و برجسته کردن آن نمی خواهد لباس شوالیه ایی را برتن نقاشی بکند تا آن را از مرگ  و اضمحلال در زمان نجات دهد، تمایز نسبت و برخورد هنر با ایدئولوژی ها، نهادها و دیدگاه های هنری را نشان میدهد و در مورد هنر ایران بیش از هر چیز دیدگاه های جامع هنری اولویت می یابد چرا که برخی از این دیدگاه تا به امروز برای حفظ خود تلاش می کنند. در این تاریخ یا همان تاریخ مقطعی ازهنر، سبک ابزاری برای بیان است، اساتید هنرستان ها و دانشکده ها شاگردان را دعوت به بیان از طریق سبک ها می کنند، هنرمندان همکاران خود را پرهیز می دهند از استفاده بیش  از اندازه سبکی مشخص تا قهرمانانی نوپرداز شوند. نقاشی های فرجی اما از این فرمان ها عدول می کنند، تابلوها گفتگوهایی با سبک ها را به نمایش می گذارند، روند نقاشی دنبال کردن سبک ها را هدف قرار داده است تا ابتدا منطق آن ها را دریابد و در همین فرایند است که شکست ها و پیروزی های یک سبک به صحنه می آید حتی اگر تماشگر صحنه این شکست ها و پیروزی ها تنها یک نفر باشد و آن هنرمند است بی گمان که مقابل نقاشی کنجکاوانه و مشتاقانه نشسته. رجوع به مجموعه ایی از پرتره ها فرجیاین موضوع را روشن می سازد.

پرتره ها آزمون های هنرمند را به نمایش می گذارد، نقاشی های فرجی با پالت رنگی متنوع وضرب قلم های مداومی پرتره را می سازند، به روشنی سنت پست امپرسیونیستی پشت این پرتره ها خودنمایی می کند و تابلو بدون هرگونه تردیدی اجازه ورود این سنت را می دهد. هر تابلو تا نهایی ترین لحظه ادامه پیدا نکرده، تنها به انتها نزدیک شده. روندی در جریان است فرایندی در حال طی شدن است. نقاشی های فرجی سبک ها را مطالعه می کنند و به بسیاری از آن ها سر می زنند نکته خرسند کننده آن است که دچار وسوسه ترکیب سبک های نقاشی هم نمی شوند، از همین رو امضایی واحد را پای مجموعه ایی از کارهایی متفاوت شاهد هستیم.

نقاشی های فرجی سرگذشت یک نسل از هنرمندان را باخود دارند، آن ها که در اواخر دهه  ۴۰ه.ش وارد هنر ایران می شوند، شکوفایی نهادها و فستیوال های ده ۵۰  ه.ش را تجربه می کنند و سال های خاموش اما پر حررات دهه ۶۰ را با داوری در مورد دیدگاه های مختلف گذراندند. همان طور که فاصله مابین دیدگاه ها در این سال ها به یکباره اندک و ناگهان بسیارمی شود، سرعت ورود جهان های متعدد با دیدگاه های متنوع نیز برای هنر و نقاشی کمتر می شود، مرجعیت هنری نهادها از میان رفته است و نقاشی باهنرمندش تنها مانده است، خرسندی یا ناخرسندی تنها مرجعی است که هنرمند نقاش ایرانی در دهه۶۰ به آن رجوع می کند، پیروز نهایی هیجانات هنرمند، حافظه اش و البته تخیلی است که آینده رامی آفریند. در این میان است که ازدحامی حاصل چند سبک به وجود می آید و هر زمان تابلویی را به گوشه ایی از جریان نقاشی معاصر متصل می سازد.                                                                                                                                         جواد حسنجانی