همکاری‌ میان مینا معصومی و اشکان زهرایی

«ماده و روح و وقت و خاطره» نتیجه‌ی یک همکاری بلندمدت میان اشکان زهرایی و مینا معصومی است. اشکان این پروژه را در سال ۱۴۰۰ به عنوان یک اثر متنی آغاز کرد، اما طی آشنایی با شیوه‌ی کار، آثار و تجربه‌گرایی مینا، مسیر پروژه سویه‌ای جدید به خود گرفت.

کار بر روایت متنی، در اوایل سال ۱۴۰۰ با کندوکاو در شیوه‌های بیان و رویکردهای استعاری آثار ادبی آغاز شد. نگاه به گذشته و شیوه‌های روایتگری در ادبیات کهن فارسی، چه در شرح وقایع تاریخی، چه در گزارش راه‌های رفته، و چه در تحریر راهی تازه، امکان نگارش روایتی را می‌داد که از زمانه خارج بود. در «ماده و روح و وقت و خاطره»، کوره‌راه‌هایی جادویی، مسیرهای مختلف خیال را به هم می‌دوزند و در روایتی چندزمانی آشکار می‌کنند. نوشته، ادعا می‌کند که در پسِ چشمان هرکس، در قافیه، چشمه‌ای خروشان است که برای درک او، روایت می‌بایست مو به مو دنبال شود.

در اواخر سال ۱۴۰۰ و پس از شروع همکاری با مینا معصومی، مطالعات و مهارت‌های او، امکان تجربه‌های تصویری جدید و متعددی به متن داد. در ابتدا، با استناد به کتاب‌های هندسه، ریاضیات، و اخترشناسی در کنار کتب علوم خفیه، قسمت‌های مختلف نوشته به صورت صفحات یک کتاب شکل گرفتند، اما با مطالعه و همکاری بیشتر، فرم‌ها و نوشته‌ها به تدریج بر بستر دو نقشه قرار گرفتند که هم‌زمان لایه‌های مختلفی از صورت و معنای متن را آشکار می‌کنند: دو نقشه که یکی موقعیت را بر جغرافیا و دیگری موقعیت را برا فراز خیال نمایش دهد. ترکیب قلم‌های مختلف، نسعلیق و شکسته و ثلث و رقعه، و بازآفرینی فرم‌های هندسی کهن در کنار جدول‌ها و خطوط جدید، امکان بناکردن دنیایی چند بعدی بر نمای نقشه‌ها به وجود آورد.

این دو نقشه، به عنوان نخستین قسمِ «ماده و روح و وقت و خاطره» به نمایش درآمده‌اند؛ در آینده و در نتیجه‌ی همکاری‌های بیشتر، صورت‌‌های جدیدی از آن ارائه خواهند شد.