مجموعه نخجیرگاه، ایران را حکایت می¬کند که زخم¬خورده در میانه تاریخ، به شکوه ایستاده است؛ به بلندای شوکت افسانه¬ای اساطیر و به تیر ترکش حوادث روزگار. نخجیرگاه رازی نیست مستور یا دور از دسترس کلمات،  معادل عاطفی یک تاریخ است، یک ملت، یک سرگذشت میان حال و آینده. بازمانده یک هویت همچون میراث تاریخی پنجکنت. در پیکر سخت و سنگین این روایت، ایران زنده است. غایتی است بدون آنکه وسیله حصول غایت دیگر باشد. تداعی آرزومندی یک تسخیر است که جز به نیرنگ، شدنی نیست. در بازنمایی چنین شهودی ایران به استعاره در صورت گراز وحشی تجسد می¬یابد.  انعکاسی از وجودی سرکش که در نمایش جعل قدت پادشاهان ساسانی به بند در می‌آمد  تا به صیدش کشند. بدین مصداق، تجانس تاریخی میان روایت نخجیرگاه و دیوارنگاره‌های فروریخته سغدی بستری می¬سازد تا لایه‌های پنهان تجربه¬ای را نشان دهد که این سرزمین به خود دیده و بر آن پایداری ورزیده است.