عنوان: فرانسیس بیکن: چهرهها و فیگورها
گالری: اسکارشتد، نیویورک، آمریکا
هنرمند: فرانسیس بیکن
تاریخ برگزاری: از ۱۴ اردیبهشت تا ۴ تیر ۱۴۰۱
____
نمایش «فرانسیس بیکن: چهرهها و فیگورها» در گالری اسکارشتد نیویورک برگزار شد. این نمایش مجموعهای از آثار شاهکار بیکن از دههی ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ را به نمایش گذاشت و شامل تصاویر برخی از عزیزترین دوستان، معشوقهها و منابع الهام بیکن (پیتر لیسی، جورج دایِر، موریل بِلچِر، و هنریِتا مورایس) به همراه یک سلفپرتره از بیکن و پرترهای از پاپ پیوس هفتم است. این نمایش لحظات تلخ از فقدانی که معرف آثار او هستند را روایت میکند.
پیتر لیسی، نخستین معشوقهی بیکن در آثار تیره رنگ او نمایان میشود و خشونت و کشمکش حاکم در رابطهی آنها را به تصویر میکشد. در اثر «مردی در دستشویی» او این رابطه را در فیگور قوز کردهی لیسی که مانند یک حیوان منتظر حمله است، نشان میدهد. همچنین این اثر یادآور «حمامکنندگانِ» دگا است که بیکن بسیار از آن الهام گرفته است. در مقابلِ «مردی در دستشویی» در «فیگوری نشسته بر کاناپه»، بیکن، لیسی را آرام و مطیع در یک ترکیببندی ساده و پالت کمرنگ معمولی نشان میدهد.
جورج دایر در زندگی و فعالیت حرفهای بیکن نقش پررنگی دارد. «سه مطالعه بر پرترهی جورج دایر»، یک سال پس از نخستین ملاقات این دو خلق شد و دومین نقاشی از آثار بیکن است که دایر در آن بهعنوان سوژه حضور دارد. پالت رنگی ملایم در این اثر شیفتگی عمیق بیکن به دایر را بیان میکند. این رنگمایه دو مرتبهی دیگر به شیوهای اندوهبار در دیگر آثار او تکرار میشود. پس از خودکشی دایر، چهرهی او در آثار این نقاش، در یک وضعیت برزخی پدیدار میشود، چنانکه بیکن از این فقدان بزرگ رنج میبرد.
در آثار بیکن، زنان نیز نقش اساسی ایفا میکنند. هنریتا مورائس در «مطالعه هنریتا مورائسِ خندان» و «سه مطالعه بر یک پرتره» نمایان میشود و این نخستینباری است که این دو اثر در کنار یکدیگر به نمایش گذاشته شدهاند. هر دو اثر از لحظهای کوتاه در فیلم «هیروشیما عشق من» (۱۹۵۹)، الهام گرفته که در آن بازیگر زن با موهای رها در صورتش ظاهر میشود. در اینجا بیکن چهرهی مورائس را به دو نیم تقسیم میکند و عشق، فقدان و یأس نهفته در فیلم و زندگی شخصی خودش را یادآور میشود.
یکی از ده زنی که بیکن در بین سالهای ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۲، تصویر عریان آنها را بازنمایی کرد، موریل بلچر در «زن نشسته» (۱۹۶۱)، است. بلچر صاحب کلاب «اتاق کلونی»، پاتوق بیکن و دوستانش بود. در این نقاشی با رنگمایه یاسی در پس زمینه و رنگ سبز زمردی کاناپه، فیگور بلچر را در حالتی خمیده تصویر کرده، گویی میخواهد از حالت نشسته برخیزد. این ثبت لحظه، عکاسی ادوارد مایبریج را در ذهن تداعی میکند. این اثر که تصویر ضعیف و درماندهای از بلچر را ارائه میکند با شخصیت پر شور و نشاط او در تضاد است.
مجموعه آثار بیکن از پاپها او را به شخصیتی برجسته تبدیل کرد و ۲۰ سال از زندگی حرفهای او صرف این موضوع شد. «مطالعه برای یک سر» (۱۹۵۵)، به این دلیل که از بازآفرینی کلاسیک پرترهی پاپ اینوسنت دهم اثر دیهگو ولاسکز فاصله گرفته است، منحصربهفرد شمرده میشود. موضوع آثار بیکن دربارهی پاپها از تصاویر پاپ وقت، پاپ پیوس دوازدهم برگرفته شده است. بیکن شیفتهی تضاد اقتدار و آسیبپذیری جایگاه آنها در مقام پاپ بود. «مطالعه برای یک سر» با ظاهر برهنه و نگاه مالیخولیایی پیوس، تراژدی این موقعیت را به رخ میکشد.
در «مطالعهی سلفپرتره» (۱۹۷۹)، بیکن را در ۷۰ سالگی و روایاتش از فناپذیری، فقدان و مرگ میبینیم. رنگمایههای زرشکی، آبی و بنفش در تمام صورت او به چشم میخورد، گویی پس از سالها مبارزه، خسته و کوفته شده است. تصاویر بیکن سوژههای خود را چنان رادیکالی از بین میبرد که برای همیشه ژانر نقاشی فیگوراتیو را در سدهی بیستم تغییر داد. با وجود دگردیسی فیگورها در آثار او حس حقیقتی آشکار در میان است که میلان کوندرا دربارهی آن میگوید: «من با نگریستن به پرترههای بیکن شگفتزده میشوم که چگونه به رغم کژدیسی، همچنان مانند سوژهها به نظر میرسند … این پرترهها هرچند کژدیسی دارند اما صادقانهاند. این همان چیزی است که من آن را معجزهآسا مییابم.»
مترجم: امیر مصباحی
تنظیم متن: الهه رمضانی مقدم
🏷 حقوق تصاویر متعلق به هنرمند و گالری اسکارشتد است.