برگزاری آرت دبی که نخستین آرتفر حضوری از آغاز پاندمی کرونا است، نشان داد که مجموعه‌داران برای بازگشت به خرید حضوری آثار آماده‌اند. اگر زمان دیگری به جز دوره‌ی پاندمی کرونا بود، چه بسا بازدیدکنندگانِ آرت دبی، آن اثر هلالی‌شکل و مجللی را که ضدعفونی‌کننده‌ی دست است، با چیدمانی هنری اشتباه می‌گرفتند. این ضدعفونی‌کننده‌ها را که در تمامی گالری‌هایِ چهاردهمین دوره‌ی آرت دبی تعبیه شده‌اند، می‌توان نشانهای مؤثر از واقعیت نوین جهان و بازتاب آن در آرت‌فرهای سراسر جهان پنداشت.
این آرتفر نخستین رخداد هنریِ مهم در سطح بین‌المللی بود که در گرماگرمِ آغازِ همه‌گیریِ کرونا لغو شد و اینک نیز نخستین رخدادی است که فعالیت خود را از سر گرفت و احتمالاً از معدود آرت‌فرهایی است که امسال برگزار خواهد شد.
چهاردهمین دوره‌ی آرت دبی که کار خود را از ۹ فروردین آغاز کرد، نشانگر فعالیت دوباره در این کلانشهر است. تا پیش از اینکه پاندمیِ کرونا جهان را گرفتار خود کند، کشور امارات وارد رکود اقتصادی شده بود. افت چشمگیرِ قیمتِ نفت خام سبب شد تا وزرای امور مالی در کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس هزینه‌هایشان را به نحو شگرفی کاهش دهند. کسادی بازار مستغلات پس از آغاز پاندمی دیگر ضربه‌ی سهمگین را به دبی وارد کرد. گردشگری که به این شهر جلوه‌ی خاصی می‌بخشید، در این دوره محل آسیب‌پذیری آن شدند.
اما دبی این بار هم موفق شد که این کار را به بهترین نحو ممکن به انجام رساند. در حالی که دغدغه‌ی سایر کشورهای جهان تهیه‌ی واکسن است، امارات توانسته بیش از نیمی از جمعیت خود را واکسینه کند. مرزهای این کشور همچنان باز است و ساکنان و گردشگران مادامی که ماسک بزنند و دستورالعمل‌های بهداشتیِ دولت را رعایت کنند، اجازه دارند که زندگی «عادی» خود را داشته باشند.
بسیاری از شرکت‌کنندگانِ آرت دبی نخستین رویداد هنری را در سال کنونی تجربه کردند. این آرتفر در سه سالن چادری‌شکل قرار دارد که بین آسمان‌خراش‌های مرکزِ مالی بین‌المللی (DIFC) و برج کاپیتال گیت (Gate Building) جای گرفته است. این مکان یادآورِ اولین دوره‌ی این آرتفر است. در این مکان بود که نخستین دوره‌ی آرت دبی در سال ۲۰۰۷ به عنوان آرتفر خلیج افتتاح شد، پیش از آنکه به سالن رقص جوهره در منطقه جُمِیرا منتقل شود.
سازمان‌دهندگان این آرتفر که می‌دانستند امسال سالی عادی در پیش نخواهد بود، الگویِ تسهیم سودِ بی‌نظیری را اتخاذ کردند. مطابق با این الگو، دیگر نیاز نبود گالری‌ها برای مشارکت پیشاپیش هزینه‌ای پرداخت کنند، بلکه تنها لازم است ۵۰ درصد از فروش‌شان را به آرت دبی پرداخت کنند. به آن‌ها که برای شرکت در نمایشگاهِ لغو‌شده‌ی سال ۲۰۲۰ هزینه‌ی حضور را پرداخته بودند، این امکان داده شد تا از این مبلغ برای ۲۰۲۱ یا ۲۰۲۲ استفاده کنند.
مضاف بر این، آرت دبی برای گالری‌هایی که به دلیل محدودیت سفر امکان حضور در این دوره را نداشتند، امکان حضور مجازی را فراهم کرد. هفت گالری از جمله Experimenter از کلکته و گالری Sfier-Semler از بیروت با استفاده از زوم بر چیدمان‌های خود نظارت می‌کردند. آرتفر هم نماینده‌ای را برای مدیریت غرفه‌هایشان به کار گماشت و مجموعه‌داران نیز با بهره‌گیری از QR Code موفق شدند که مستقیماً با این گالری‌ها ارتباط برقرار کنند.
محمد افخمی، مجموعه‌دار و سرمایه‌گذارِ متولد ایران، اعتقاد دارد که فروش خوب این آرتفر نشانهای مثبت برای دبی و همچنین نویدی خوشبینانه برای سایر آرت‌فرها در سراسر جهان» است. از دید او، «این، همان مسیر پیشِ رو در آینده‌ی پساکرونایی است».
البته به سرانجام رساندن این کار ابداً راحت نبود. Pablo del Val، مدیر هنری نمایشگاه، این فرآیند را به گام نهادن در مسیری ناشناخته تشبیه می‌کند. از گالری‌دارهایی که در آرت دبی حضور یافتند، دو بار تست کرونا گرفته شد که اولی یک روز پیش از گشایش آرتفر بود و دیگری فردای آغاز آن. تنها آن دسته از بازدیدکنندگان اجازه‌ی ورود داشتند که پیشتر وقتِ قبلی رزرو کرده بودند و در هر نوبت حداکثر ۶۰۰ نفر می‌توانستند وارد شوند که ۲۵۰ نفر از محدودیت وضع‌شده توسط حکومت کمتر بود.
آرت دبی امسال میزبان ۵۰ گالری از ۳۱ کشور بود که در مقایسه با سال ۲۰۱۹، ۴۰ گالری کمتر در آن حضور یافتند. حامیان مالیِ آن نیز به مانند سال‌های گذشته BMW و Ruinart بودند که البته امسال برای نخستین بار شرکت Salvatore Ferragamo نیز به آن‌ها اضافه شد.
دل وال درباره‌ی چگونگیِ این سازماندهی می‌گوید: «از آنجایی که مجبور شده بودیم بسیاری از بخش‌های ویژه را قربانی کنیم، نگران این بودیم که چگونه تجربه‌ای خواهد شد اما در عوض به نظر می‌رسد که شادترین هفته‌ی سال تا بدین جا رقم خورده است».
در این آرتفر، مجموعه‌ای از آثار هنرمندانِ شاخص و نوظهور با تمرکز بر خاورمیانه، آفریقا و آسیای جنوبی در کنار هم به نمایش گذاشته شد. آرت دبی در سال‌های اخیر بر هنر آفریقا و دیاسپورای آن بسیار متمرکز شده است و این آثار مخاطبان مشتاق خود را نیز یافته‌اند. مثلاً گالری ۱۹۵۷ از لندن و آکرا (پایتخت غنا) که برای سومین بار در این آرتفر سالانه شرکت می‌کند، ۴ اثر از Joana Choumali، هنرمند ساحل عاجی، را با قیمت‌هایی از ۱۰ تا ۱۶ هزار دلار به فروش رساند. و گالری Addis Fine Art موفق شد که آثار یک ستاره‌ی در حال ظهورِ اتیوپیایی به نام Tizta Berhanu را از ۴ تا ۶ هزار پوند بفروشد. مدیر این گالری، می‌گوید: «ما متوجه شدیم که دبی واسطه‌ی بسیار خوبی جهت ارتباط با خاورمیانه و جنوب آسیا است».
اعتبار و ارزشِ آثار عرضه شده در این آرتفر به حدی بود که اشتیاق مجموعه‌داران را برانگیخت. با وجود آنکه مجموعه‌داران بسیاری از سراسر جهان به دبی رفتند بااین‌حال جای بسیاری از گروه‌ها خالی بود و این مسئله بیش از هر چیز اثر بحران مالیِ ناشی از پاندمی کرونا بر نهادهای هنری را نشان می‌دهد.
در این میان، Alain Servais، از مجموعه‌داران بلژیکی، دیدگاه جالبی دارد. او می‌گوید در امارات «همه چیز کمی تصنعی به نظر می‌رسد، حتی اگر آن‌ها تمام تلاششان را بکنند، فقط شارجه در این میان استثنا است». او در عین اینکه هنرِ ارائه‌شده در آرتفر را چشم‌گیر نمی‌داند؛ بر این باور است که «هنر در همه‌جا همین است». با وجود این به سازماندهی موفق این آرت فر اشاره کرد.
آرت دبی امسال درست در هنگامه‌ی تحولی بزرگ برای امارات متحده‌ی عربی فرا رسید. سال پیش این کشور سرانجام با دو دشمن دیرینه‌اش، اسرائیل و قطر، قرارداد صلح منعقد کرد. یکی از این کشورها قطر است که با لغو تحریم‌ها و با توجه به علاقه‌ی خاندان سلطنتی قطر به هنر، امکان تازه‌ای برای اقتصاد هنر در امارات فراهم شد.
پابلو دل وال، مدیریت هنری آرت دبی، توضیح می‌دهد که «مردم دریافته‌اند دبی شهری فرهیخته‌تر و پیشرفته‌تر از تصورشان است». با توجه به همین نکته، بسیاری از مجموعه‌داران هنریِ اروپایی به دبی آمده‌اند تا از قرنطینه فرار کنند. افزون بر اینها، با سفت و سخت‌تر شدنِ محدودیت‌های هنگ‌کنگ و عادی‌سازی روابط میان کشورهای خلیج فارس، وضعیت آرت دبی در آینده بسیار دگرگون خواهد شد.
البته همه‌ی شرکت‌کنندگان آرت دبی به اندازه دل وال خوشبین نیستند. مثلاً Anne-Claudie Coric معتقد است که دبی همچنان راه درازی را در پیش دارد تا به بازیگری جهانی در صحنه‌ی هنر بین‌المللی تبدیل شود. این شهر هنوز نمی‌تواند در سطح یک پایتخت هنری باشد اما یقیناً «یک مرکز فرهنگیِ منطقه‌ای» به شمار می‌آید. در مجموع می‌توان گفت که تغییرات ژئوپولتیکیِ اخیر فرصت مناسبی را برای این شهر خلیجی به ارمغان آورده است.
