اگر NFTها شما را گیج کرده‌اند، این مقاله برای شماست!

احتمالاً شما هم با اخبار دادوستدهای چند ده میلیون دلاری اخیر در بازارهای NFT متعجب شده‌اید! اما این همه هیاهو برای چیست؟ آیا ان‌اف‌تی‌ها واقعا دروازه‌ی جدیدی برای خریدوفروش آثار هنری باز کرده‌اند؟ یا این‌همه سروصدا صرفاً موجی زودگذر است؟ ان‌اف‌تی‌ها چگونه کار می‌کنند و تولید می‌شوند؟ چطور می‌توانید اثرتان را ان‌اف‌تی کنید یا ان‌اف‌تی یک اثر را خریداری کنید؟ چرا باید برای تولید ان‌اف‌تی‌ هزینه پرداخت کنیم؟ کدام پلتفرم‌ها برای انتشار آثار شما مناسب است؟ و… .

ما در این سری مقالات سعی می‌کنیم به  این سوالات پاسخ دهیم و راهنمایی عملی برای درک و استفاده از این تکنولوژی در اختیار مخاطب فارسی‌زبان قرار دهیم.

ان‌اف‌تی چیست و چگونه کار می‌کند؟

ان‌اف‌تی در واقع یک سند دارایی دیجیتال است. این دارایی می‌تواند یک نقاشی دیجیتال، یک قطعه‌ی موسیقی یا حتی یک توییت باشد. ان‌اف‌تی‌ها هم مانند رمز‌ارزها (بیت‌کوین، اتریوم، ریپل و…) از تکنولوژی بلاک‌چین استفاده می‌کنند. با این تفاوت که رمز‌ارزها از بلاک‌چین اغلب برای ثبت تراکنش‌های مالی استفاده می‌کنند اما ان‌اف‌تی‌ها برای ثبت مالکیت. 

بیایید ساده‌ترش کنیم! ما برای تضمین صحت و امنیت تبادلات‌مان نیاز به یک مرجع قابل اعتماد داریم. تصور کنید دوست‌تان باید مبلغی را برای شما کارت به کارت کند و برای شما رسید این تراکنش را ارسال می‌کند. شما هم خیال‌تان راحت می‌شود که طلب‌تان را دریافت کرده‌اید، اما چه چیزی خیال شما را راحت می‌کند؟ بله! اعتماد شما به بانک! ما به بانک‌ها اعتماد داریم، بنابراین وقتی یک بانک تایید می‌کند که مبلغی از جانب یک شخص به حساب ما واریز شده است، خیال‌مان از اعتبار تراکنش راحت است.

اما بلاک‌چین ایده‌ی بهتری دارد! چرا به‌جای بانک‌ها به خودمان اعتماد نکنیم؟ اگر تمام کسانی که از یک شبکه‌ی انتقال پول و تراکنش استفاده‌ می‌کنند، همگی صحتِ همه‌ی تراکنش‌ها را تأیید و ثبت کنند، می‌توانیم به جای اطمینان به یک نهادِ متمرکز مثل بانک، به یک شبکه‌ی غیرمتمرکز اعتماد کنیم که امکان جعل و تقلب در آن تقریباً غیرممکن است. حالا همین ایده‌ی اعتماد به یک شبکه‌ی جمعی به جای یک نهاد متمرکز را این بار برای ثبت اسناد و مالکیت تصور کنید. در این حالت همه‌ی اعضای یک شبکه‌ی غیر‌متمرکز، تأییدکننده‌ی اسناد و مالکیت آن‌ها خواهند بود. 

ان‌اف‌تی‌ها دقیقاً همین استفاده را از بلاک‌چین می‌کنند، شما می‌توانید برای اموال خود (در حال حاضر تمرکز بر دارایی‌های دیجیتال است) یک سند دیجیتالی با امضای خودتان ثبت کنید و تمام افراد شبکه این سند را تأیید کنند. اگر هم بعدتر خواستید این سند را منتقل کنید، دوباره تمام افراد شبکه ثبت خواهند کرد که شما این سند را در فلان تاریخ، به فلان قیمت، به فلان شخص، با فلان امضا منتقل کرده‌اید. 

اما آیا این اعضای شبکه که مثل کارمندان یک دفتر اسناد رسمی عظیم، شبانه‌روز مشغول ثبت هستند، محض رضای خدا منابع‌شان را در اختیار شبکه قرار می‌دهند؟ قطعاً نه! و این یکی از دلایلی است که مالک سند باید پول پرداخت کند! (البته درصد پلتفرم‌ها و هزینه‌های دیگری هم هست که بعد به آن‌ها خواهیم پرداخت)

حالا بیایید کمی درباره‌ی عبارتِ پیچیده‌ی Non-Fungible Token صحبت کنیم. توکن‌ِ سنجه‌ناپذیر! شاید خیلی سخت به نظر بیاید اما در عمل همه‌ی ما با دارایی‌های سنجه‌ناپذیر آشنا هستیم.

باز هم بیایید با یک مثال شروع کنیم:

اگر کسی به شما یک اسکناس ۱۰ هزار تومانی بدهد، برای شما مهم نیست که این اسکناس‌ کدام اسکناس‌ است! هر اسکناس ۱۰ هزار تومانی ارزش و کارکرد یکسانی با تمام اسکناس‌های ۱۰ هزار تومانی دیگر دارد. در واقع اسکناس‌ها «قابل تعویض» و «سنجه‌پذیر هستند». ریال، دلار، بیت‌کوین، طلا و… همگی سنجه‌پذیر هستند.

اما حالا یک نقاشی از بهمن محصص را تصور کنید. مسلماً این نقاشی نه با چیزی قابل سنجش است و نه قابل تعویض. سند مالکیت آن تنها برای آن نقاشی صادر شده است. ممکن است قیمت این نقاشی با قیمت نقاشی دیگری از فرهاد مشیری یکسان باشد اما این هرگز به این معنی نیست که نقاشی فرهاد مشیری برابر با نقاشی بهمن محصص است! در واقع شما با ان‌اف‌تی کردن اثرتان، سندی دیجیتال و یکتا تولید می‌کنید که در آن تمام سوابق خرید‌و‌فروش و امضاهای دیجیتال خریداران و فروشندگان ثبت می‌شود. این سند دیجیتال مانند یک اثر هنری قابل سنجش و یا تعویض با چیز دیگری نیست. شاید هم این علت هیاهوی ان.اف.تی‌ها در بازار هنر است! 

اما خبر خوب این است که شما برای استفاده از این تکنولوژی نیازی به دانش دقیق و فنی از آن ندارید. در حال حاضر پلتفرم‌های ان‌‌اف‌تی تمام این مراحل پیچیده را انجام می‌دهند و شما تنها باید در این پلتفرم‌ها ثبت‌نام کنید، ان‌اف‌تی اثرتان را تولید کنید یا ان‌اف‌تی اثری را خریداری کنید. اما هرکدام از این پلتفرم‌ها ویژگی‌ها و شرایطی دارند. مواردی مانند هزینه‌های ثبت، نحوه‌ی ثبت‌نام، بسترهای بلاک‌چین، نوع خریدار و آثاری که در آن‌ها منتشر می‌شود و… در این پلتفرم‌ها متفاوت است. 

ما در مقالات بعدی گالری‌اینفو این پلتفرم‌ها را با تمرکز بر هنرمند و خریدار ایرانی بررسی می‌کنیم و جزئیات نحوه‌ی ثبت‌نام و خرید‌و‌فروش در آن‌ها را گام به گام بررسی خواهیم کرد. برای درک بهتر تکنولوژی بلاک‌چین این اپیزود از پادکست رادیوگیک را پیشنهاد می‌کنیم.