گالری ساربان در بهار ۱۳۸۹ با نمایش بخشی از مجموعهی شخصیِ مؤسس گالری، محمد سارباننژاد، که از مجموعهداران مطرح ایران در سالهای اخیر بودهاست، آغاز به کار کرد و بعد از ۶ سال فعالیت مستمر، در پاییز ۹۵ به محل جدید منتقل شد. این تغییر مکان در واقع آغاز رویکرد جدید گالری بود.
اکنون با تنوع و تکثر قابل ملاحظه گالریها در کشور روبهروایم که بخش عمدهی آن نیز در تهران متمرکز است. بهنظر میرسد در این شرایط، لازمهی کسب جایگاه قابل اعتنا، داشتن ویژگیهای مشخص و متمایزکننده برای هر گالری است. از این رو، در دو سال گذشته تلاش کردیم الگویی برای رفتار گالری ساربان بسازیم.
گالری ساربان یک تمایز ذاتی با اغلب گالریهای فعال کشور دارد؛ مؤسس و مالک گالری به دلیل نگاه تخصصگرایانه و همچنین عدم سکونت در ایران، مدیریت گالری را از شیوهی انفرادی و الگوی کلاسیک مالک-مدیر که از گذشته الگوی رایجی در گالریداری ایران بوده، به شیوهای معاصرتر تغییر داده است؛ همکارانِ گالری ساربان هر یک بر اساس تخصصشان، مسئولیتی را به عهده گرفتهاند.
ویژگیهای دیگر گالری در انتخاب هنرمندان، سبک هنری، ژانر و مدیای تخصصی گالری است. بیشترین انتخابهای ما در دورهی جدید با تمرکز بر «هنرمندان نسل میانه» بوده است. تعریف ما از نسل میانه، شامل هنرمندان نقاش و مجسمهسازی میشود که بلوغ هنری و حضور حرفهایشان، بین سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۶ اتفاق افتادهاست. طبق تحلیلها، هنرمندان مطرح نسل قبلتر از طریق دستگاههای فرهنگی و نهادهای خصوصی و دولتی مربوط به دفتر مخصوص فرح و کامران دیبا حمایت و تبلیغ و در بازار هنری تثبیت شده بودند. نسل متأخر و جوانتر نیز تا حدی از امکانات و امتیازات رویکرد فرهنگی مدیران هنری دوران اصلاحات امکان معرفی و حضور در فضای اقتصادی هنر را یافتهاند. از این رو گروه بزرگی از هنرمندان که در میانهی این دو دوره قرار میگیرند، حامیان مناسب و «دروازهبانهای هنر»ی خوب و فرصتهای کافی برای ورود به عرصههای جدی ملی و بینالمللی را کمتر داشتهاند و به دنبال آن در بازار هنر نیز کمتر مطرح شدهاند. بدین ترتیب تمرکز اصلی گالری ساربان در دوره جدید تلاش برای معرفی و مقدمهچینی برای تثبیت جایگاه اقتصادی این گروه از هنرمندان بوده که علیرغم شایستگی، بخت کمتری برای حضور در سطوح بالای بازار را داشتهاند.
برای تحقق این موضوع، تلاش میکنیم، ارتباط منسجم و مستمری به همراه آگاهیبخشی متقابل میان هنرمندان و حامیان هنر ایجاد کنیم تا هر دو گروه بهره کامل را از این همکاری ببرند. همچنین در حد امکان سعی گالری ساربان آن است که زمینهی حضور هنرمندان در رخددادهای ملی و بینالمللی را فراهم کند.
مسئلهی دیگر که به آن توجه کردهایم، تعیین حدود کلی سبک و ژانر هنری گالری است که میتوان با اغماض آن را "مدرنیسم کلاسیکشده" و رویکردهای نقاشانه و مجسمهسازانه در مواجهه با بیان هنری فاخر نامید. بدین ترتیب فارغ از مباحث نسلی، اغلب انتخابهای ما در ۱۸ نمایشگاه گذشته که در کتاب پیش روی شما عرضه شده، واجد ویژگیهای زیباییشناسی مدرنیستی و برخوردار از کیفیت قابل اعتنای فرمالیستی، تکنیکی و اکسپرسیونیستی بودهاست.
موضوع دیگری که میتوان آن را از ویژگیهای کار گالری ساربان در دورهی اخیر دانست، توجه به برگزاری نمایشگاهها به شیوهی کیوریتوریال است. ما از میان رویکردها و شیوههای مختلف کیوریتوری که در فضای حرفهای این حوزه در جهان رواج دارد به شیوهای حداقلی و متناسبشده با اقتضائات هنر و هنرمندان ایران رسیدهایم که تیم گالری را در فرآیند خلق و تکوین مجموعه آثار یک نمایشگاه، همراه و حامی هنرمند میسازد و امکان هماهنگی و همدلی بیشتری میان هنرمند و گالریدار از طریق یک کیوریتور آگاه و مسلط ایجاد میشود که ضمن مراقبت از چارچوب نظری و مفهومی نمایشگاه و همفکری با هنرمند و گالری، راه رسیدن به بهترین نتیجهی بصری، هنری و اقتصادی را برای هر نمایشگاه مهیا میکند. البته که در آغاز این راه هستیم و گاه با آزمون و خطا پیشرفتهایم اما خوشنود و امیدواریم؛ چون در همین مدت کوتاه نمونههای موفقی از همکاری با یک کیوریتور را در شکلگیری، چیدمان و ارائهی آثار نمایشگاه شاهد بودهایم که ما را به ادامه مسیر امیدوارتر میکند.
در دورهی اخیر تلاش کردیم در خدمات حرفهای گالری، کیفیت استانداردی را تعریف و تا حد امکان رعایت کنیم؛ ایجاد هویت بصری، مستندنگاری با عکاسی حرفهای از آثار، انتشار مطلوب بروشور، تدوین گزاره مفهومی (statement) و ترجمهی متون به انگلیسی سلیس و مقبول، انعکاس خبری مناسب در رسانههای رسمی و همچنین ایجاد شبکههای ارتباطی با مخاطبان از طریق رسانههای اختصاصی گالری و رسانههای تخصصی هنر و رعایت اخلاق حرفهای از مواردی بوده که برای آن تلاش کردهایم.