نمایش آثارشیرازه هوشیاری با عنوان هزار تا
در گالری لِیمِن ماپِن
شیرازه هوشیاری به سبب نقاشی‌ها، مسجمه‌سازی‌ها و پویانمایی‌هایش که می‌کوشند تا ادراک بیننده را از زمان، فضا و مادیت به چالش بکشند، چهره‌‌ی شناخته‌شده‌ای به شمار می‌آید. کارهای او غالباً به ایده‌ها و حالت‌های وجودیِ متضادی از جمله شفافیت و تیرگی، صدا و سکوت، سطح و عمق، و حضور و غیاب می‌پردازد. عنوان این نمایشگاه از واژه‌ی هزار‌برابر الهام گرفته است تا از تجربه‌ای بگوید که مجرایی برای فهم جهانِ پیرامونِ ماست. هر اثر شکاف‌ها یا تاخوردگی‌هایی را به‌سان فضایی که در رؤیاها، تصورات و ادراکات ما وجود دارد، به نمایش می‌گذارد. هوشیاری دست بر امر ناملموس و فانی می‌گذارد و واقعیتی متافیزیکی را که فراسوی سطح و فرمِ صرف است، به شیوایی بیان می‌کند.
درست مثل مارک روتکو که زمانی گفته بود نقاشی‌هایش را باید از فاصله‌ی ۱۸ اینچی مشاهده کرد تا بر میدان دیدِ بیننده مستولی شود، آثار هوشیاری نیز شکلِ نگریستنِ مشابهی را ارائه می‌دهد. نقاشی‌های او از دور یادآورِ کیهان است اما زمانی که بیننده نزدیک‌تر می‌شود، جزئیات و حروفِ عربیِ پنهانی که فرم‌هایِ درهمِ او را شکل داده است، شروع به نشان‌دادن خودشان می‌کنند. تضاد و تناقض پایه و اساسِ کارهای اوست و دنیای فراگیرِ حوزه‌ی پژوهش‌اش در بیشتر اوقات با پیچیدگی همراه است. واژگان عربی‌ای که در ترکیب‌های او تعبیه شده‌‌اند، در واقع همنشینیِ دو عبارتِ متضادِ «من هستم» و «من نیستم» است که آزادانه مابین وضعِ مبهم و واضح نوسان می‌کند؛ جایی که معنایِ وجود ما در دنیای خیالی او زائد به نظر می‌رسد و ناپدید می‌شود.
هوشیاری با هر یک از این آثار می‌کوشد تا سوژه‌هایی نظیر پژواک صدا، نَفَس انسان یا خاطره را که ذاتاً ناملموس‌اند، در ذهن مجسم کند. نَفَس ما تنها بخار آب نیست بلکه تمثیلی است که هنرمند مجموعه‌ی خود را با آن آغاز می‌کند. این هنرمند از نظریه‌ی «مرحله آینه‌یِ لکان» (که می‌گوید ما خود را با دیدن خود درک می‌کنیم) الگوبرداری می‌کند و تلاش خود را به کار می‌بندد تا با نگریستن در آینه تصویر خود را دریابد. و از آنجایی که نمی‌تواند این تصویر را ببیند، به آینه نزدیک‌تر می‌شود تا جایی که اثرِ نفسش را بر آن باقی می‌ماند. زمانی که گامی به عقب برمی‌دارد، اثر نفسش هم خشک می‌شود که استعاره‌ای از گذرا‌بودن زندگی است.
آب تنها یک ابزار مهم در شکل‌دهی به نقاشی‌های هوشیاری نیست، بلکه به یکی از عناصری اشاره دارد که مشخصه‌ی سیاره‌ی ماست. تکنیک نقاشی منحصربه‌فردِ هوشیاری شامل لایه‌لایه‌کردن مداوم آب، رنگ‌دانه و ترسیم خطی است، روشی که تکمیل آن اغلب چندین ماه به طول می‌انجامد. طی این فرایند، هنرمند فضایی را برای آب خلق می‌کند تا خودش را بیان کند و در‌عین‌حال، حرکت منسجم و آزادانه است بدون آنکه دستِ هنرمند کنترلی بر آن داشته باشد. طبیعت دست به کار می‌شود تا برای آن چیزی که هوشیاری همکاری با آب می‌خوانَد، راهی باز کند.
هوشیاری برای مجسمه‌های پویایش نیز رویکردِ روشیِ مشابهی را اتخاذ می‌کند؛ مثلاً در «هاله و سپیده دم» (۲۰۱۹)، برجی از شیشه‌ی مورانو را به فرمی می‌سازد که در فضا حرکت می‌کند و چنان به نظر می‌رسد که گویی لایه به لایه از زمین بیرون می‌آید. هر سطح عمودی قالب‌ها شکلی اصلی را که یک بَرچه است، در جای پای خود منعکس می‌کند. هر کدام از این سطوح به‌تدریج تا بیش‌ترین میزانی که این فرم اجازه می‌دهد، دَوَران می‌کنند تا اینکه شکلِ مارپیچِ به‌دست‌آمده به حالتی ناپایدار درآید. مشخصه‌ی دیگری که در این نمایشگاه وجود دارد، مجسمه‌های آویزان به دیوار است که فضاهای تصویری و تندیسی را به چالش می‌کشد تا از دیوار به مثابه‌ی یک صحنه بهره برد. این ساختارها که ظاهراً به صورتی پیچ‌وتاب‌دار آویزان شدند و یا بر زمین قرار گرفتند، ادراک ما از زمان و فضا را زیر سوال می‌برند تا ضرب‌آهنگی را که بین محدودیت و ابدیت در نوسان است، آشکار سازند.
در ترکیب، ضرب‌آهنگ، ساختار و نمایشِ نور در آثار هوشیاری می‌توان عناصرِ فرمیِ نقاشی دوره‌ی رنسانس را یافت. این امر مشخصاً در پویانمایی دیجیتالِ جدید او یعنی «فنجان و رز» (۲۰۱۹) مشهود است؛ این پویانمایی از نقاشیِ طبیعتِ بی‌جانِ «فنجان آب و رز» (۱۶۳۰) اثر نقاشِ اسپانیانیِ سده‌ی هفدهم، فرانسیسکو دی زورباران، الهام گرفته است و موسیقی متنِ آن نیز اثری از آهنگساز استونیایی، آروو پارت، به نام «به یاد کانتوس» است. ابعاد معمولی نقاشی طبیعت بی‌جانِ زورباران (۲۱.۲×۳۰.۱ سانتی‌متر) بیانی است از زیبایی طبیعت و بی‌ثباتیِ همه‌چیز. این نقاشی ساخته‌ی دست بشر را در کنار طبیعت قرار می‌دهد تا موازنه‌ای بیافریند که در آن فرهنگ و طبیعت در هماهنگی با یکدیگرند. خصیصه‌ای که در طی سده‌ها بینندگانِ آن را متأثر کرده است. هوشیاری در‌این‌باره توضیح می‌دهد: «فیلم من می‌پذیرد که این هماهنگی در حال حاضر و در جایی که بشریت و فرهنگ با دنیای طبیعی دچار تعارض‌‌اند، همخوانی ندارد. من این طبیعت بی‌جان را ابتدا در بسترِ طبیعت جان‌بخشی کردم. تغییرات خود را از طریق دگردیسیِ مصنوعات نشان می‌دهند و نوع بشر به صورت استعاری در کل جای می‌گیرد. فنجان بر اثر افزایش ِفشار آب درونِ آن می‌شکند و رز هم پیر می‌شود تا اینکه سرانجام از بین می‌رود، درست همان‌گونه که فنجان خرد می‌شود. این چیدمانِ ویدئویی انعکاسی است از مضمونِ تجزیه و انشقاق برای نمایش فضایی که در آن بی‌نهایت، درست زمانی که به حجم زیادی از آب بازمی‌گردد، گذرا و مضمحل به نظر می‌رسد تا اینگونه جلوه کند که همه به دفعات می‌آیند و می‌روند و این قضیه را هیچ پایانی نیست. هیچ کمال و هیچ نقصی در کار نیست بلکه فقط حرکتِ رودخانه‌آی وجود دارد».
«هزار تای» هوشیاری مثالی از گستره‌ی کار او تا به امروز به شمار می‌آید. آثار این نمایشگاه در فرآیندی آئینی با بهره‌گیری از آب و لایه‌سازی جهت خلق ابعادِ متعددی در سطوح نقاشی‌ها یا مجسمه‌ها، توانایی‌های او را در احاطه بر ژرفایِ عالَم به تصویر می‌کشد. همان‌گونه که عنوان نمایشگاه حاکی از آن است، این آثار نمایانگر تاخوردگی‌های بسیار در روال کارِ هنرمند و آن هزار بعدی است که در آثارش وجود دارد.
آثار هوشیاری بیرون از این گالری در نمایشگاه «هنرمندان و معبد روتکو» به سرپرستی فراوکه جوزن‌هانس در مرکز هنرِ مودی دانشگاه رایس واقع در ایالت هیوستون و نیز در باغ مجسمه‌ی سیدنی و والدا بستاف در موزه‌ی هنر نیواورلئان در ایالت لوئیزیانا در معرض دید قرار گرفته‌اند.
شیرازه هوشیاری متولد سال ۱۹۵۵ (۱۳۳۴) در ایران و ساکن لندن است. او در سال ۱۹۷۹ از مدرسه‌ی هنرِ چلسی در لندن فارغ‌التحصیل شد. هوشیاری تاکنون نمایشگاه‌های انفرادیِ آثارِ خود را در گالری اسپیس موری در ژنوِ (۲۰۱۶)، گالری تِیت در لیورپول (۲۰۰۳)، گالری سایت سانتافه‌ی نیومکزیکو (۲۰۰۲)، گالری اسلامی موزه‌ی بریتانیا در لندن (۱۹۹۷) و همچنین مرکز کامدن آرت در لندن (۱۹۹۳) برگزار نموده است. نمایشگاه‌هایِ منتخبِ گروهیِ دربردارنده‌یِ آثارِ او نیز موارد زیر را شامل می‌شود: درخصوص معنویت در موزه‌ی هنر نلسون‌آتکینز واقع در کانزاس سیتیِ ایالت کانزاس (۲۰۱۸)، بدن‌های شبحی: هاله‌ی انسانی در هنر در موزه‌ی هنرهای زنگیِ جان و میبل در ساراسوتایِ ایالت فلوریدا (۲۰۱۶)، مینی‌مالیسم تقلیل‌رونده: گفتگویِ زنان هنرمند، ۲۰۱۲-۱۹۶۰، در موزه‌ی هنر دانشگاه میشیگان در شهر آن آربِر ایالت میشیگان (۲۰۱۴)، ۵۰ سال گردآوریِ هنر اسلامی در موزه‌ی هنر متروپولیتن شهر نیویورک (۲۰۱۳)، نمایشگاه تابستانی در آکادمی سلطنتی هنر در لندن (۲۰۱۲)، بدون مرز: هفده روشِ نگریستن در موزه‌ی هنر مدرنِ نیویورک (۲۰۰۶)، شادی در موزه‌ی موری در توکیو(۲۰۰۳)، و سترگ اندیشی: مفاهیمی برای مجسمه‌سازی سده‌ی بیست‌و‌یکمی در بریتانیا در مجموعه‌ی پگی گوگِنهایم در ونیز (۲۰۰۲). علاوه بر این‌ها، هوشیاری در دوسالانه‌های متعددی از جمله گلاسترس ۲۰۱۷، پنجاه‌وهفتمین دوسالانه‌ی ونیز (۲۰۱۷)؛ گلاسترس ۲۰۱۳، پنجاه‌وپنجمین دوسالانه‌ی ونیز (۲۰۱۳)؛ نخستین دوسالانه‌ی کیف (۲۰۱۲)؛ و هفدهمین دوسالانه‌ی سیدنی (۲۰۱۰) شرکت کرده است. آثار او در مجموعه‌های عمومی و خصوصی بین‌الملیِ بزرگی قرار دارد مانند مجموعه‌ی شورای بریتانیا در لندن؛ مرکز هنرهای معاصرِ لوئیجی پچی در پراتوی ایتالیا؛ موزه هنر متروپولیتنِ نیویورک؛ مرکز ژرژ پومپیدویِ پاریس؛ موزه‌ی گوگنهایم نیویورک، و گالری تِیت مدرن در لندن.
