بیوگرافی

مارکو گریگوریان

زاده‌ی 5 دسامبر1925 / 1304خورشیدی/ کروپتکین، کراسنودار، اتحاد شوروی

درگذشت  27اوت 2007 میلادی-81 سال / 5 شهریور 1386 / ایروان، ارمنستان

علت مرگ               ایست قلبی

جایگاه خاکسپاری    قطعه هنرمندان ارمنستان

همسر(ها)                فلورا آدامیان (1955-1960)

فرزندان   سابرینا (1956)

ملّیت        ارمنی-ایرانی

تابعیت     ایران 1930-1977

رشته        نقاشی هنرشناسی و بازیگری

دانشگاه    دانشگاه رم

مارکو گریگوریان معروف به گریگوری مارک   نقاش و هنرشناس ارمنی ایرانی.

او سومین فرزند از یک خانواده ارمنی بود که در قتل عام ارمنیان از وان به قارص و سپس به روسیه مهاجرت کرده بودند. مارکو در سال1925در کروپوتکین در روسیه به دنیا آمد. در همان سال خانواده? وی به تبریز مهاجرت کرد. پدرش بعد از مرگ همسر به تهران آمد و مارکو در مدرسه ارامنه به تحصیل ادامه داد. مدتی بعد همراه پدر به آبادان و سپس به اصفهان رفتند، و مارکو دیپلم خود را در مدرسه کانانیان در جلفای اصفهان گرفت.

در سال 1319 خانواده گریگوریان به تهران بازگشت و مارکو وارد کالج آمریکایی تهران شد. آموختن نقاشی را در سال 1327 در مدرسه کمال‌الملک آغاز کرد. دو سال بعد مارکو به ایتالیا رفت و در آکادمی هنرهای زیبای رم ثبت نام کرد و تحت آموزش پروفسور روبرتو ملی قرار گرفت. مارکو در سال1333 بلافاصله پس از فارغ‌التحصیلی، با آموخته های خود از اکسپرسیونیسم ایتالیا به ایران بازگشت.

مارکو گریگوریان از آن پس نقش مهمی در صحنه هنر مدرن در ایران داشت. او گالری استتیک را در تهران تأسیس کرد که مرکز تجمع مدرنیست‌های جوان محسوب می شد و کانونی بود برای نقاشانی که شیوه بیان آزاد را اتخاذ کرده بودند. وی کلاس‌هایی را نیز در این گالری بر‌گزار می کرد و به آموزش هنرمندان جوان می پرداخت. از شاگردان او در این سال‌ها حسین زنده‌رودی و فرامرز پیلارام بودند.

از مهم‌ترین فعالیت های مارکو گریگوریان تحقیق در مورد هنرهای سنتی ایران، گردآوری تابلوهای نقاشی قهوه‌خانه‌ای و حمایت از نقاشان بازمانده این شیوه بود. گریگوریان مقالاتی در مورد این هنرمندان و شیوه نقاشی آنها نوشت و نمونه‌هایی از کارهایشان را در نشریات چاپ کرد. او به ویژه توجه خاصی به بانیان این مکتب، از جمله حسین قوللر آقاسی، نقاش و راوی داستان‌های حماسی، و محمد مدبر، نقاش پرده‌های مذهبی، نشان داد. او با گردآوری آثار این هنرمندان از شهرهای مختلف، نمایشگاهی در «خانه ایران در پاریس» بر‌گزار کرد که به گرمی از آن استقبال شد.

مارکو گریگوریان در بی‌ینال ونیز نماینده غرفه ایران بود و همچنین در سال 1337 به عنوان عضو هیئت داوران در آن مشارکت داشت. در سال 1337 به ایران بازگشت و به‌عنوان سرپرست گروه گرافیک در اداره کل هنرهای زیبا مشغول به کار شد. در همان سال اولین بی‌ینال تهران را تحت نظارت اداره کل هنرهای زیبا بر‌گزار کرد و با معرفی و نمایش آثار نقاشان نوگرای ایران، نقش مهمی در تداوم روند نقاشی مدرن ایران ایفا کرد. بی‌ینال تهران تا پنج دوره فعالیت داشت.

مارکو گریگوریان در سال 1341 به آمریکا رفت و به ادامه فعالیت‌های تجربی خود پرداخت و آثار خود را در چندین نمایشگاه به نمایش گذاشت. در همین دوره به تدریس در دانشگاه و برگزاری کنفرانس در مورد هنرهای سنتی ایران پراخت.

گریگوریان در سال 1349 از سوی دانشکده هنرهای زیبا برای تدریس دعوت شد و به ایران بازگشت. در سال 1354 گروه نقاشان آزاد را همراه با فرامرز پیلارام، عبدالرضا دریابیگی، مسعود عربشاهی، سیراک ملکونیان، مرتضی ممیز و غلامحسین نامی بنیان گذاشت.

گریگوریان پس از سال 1354 ایران را ترک کرد و کار هنری خود را در آمریکا پی گرفت. در سال 1990 میلادی به ارمنستان رفت و مجموعه‌ای از آثار کاهگلی خود را در ایروان به نمایش گذاشت. در سالهای بعد مجموعه کم‌نظیر خود را به ایروان منتقل کرد و آن را به نام «مجموعه مارکو و سابرینا گریگوریان» در موزه‌ای به نام موزه خاورمیانه، که خود آن را تأسیس کرده بود، جای داد و این آثار را به مردم ارمنستان اهدا کرد.

مارکو گریگوریان در روز 5 شهریور1386 در سن 82 سالگی در شهر ایروان درگذشت.