آذر ۱۳۹۰ شماره ۲۱۴
گالری فصل‌ها و یادها
داریوش کیارس
گالری «فصل‌ها و یادها» جزء گالری‌های خصوصی دهه ۵۰ است که هرچند عمر کوتاهی داشت اما متولد شده و نمایش‌هایی برگزار کرده بود و می‌خواست فعالیت‌هایی انجام دهد که با پیش آمد انقلاب، سرنگرفت. مهر ۱۳۵۶ با چاپ یک کاتالوگ شیک در قطع رقعی، که اطلاعاتی درباره هنر «آبرنگ» داشت، این گالری در خیابان تخت طاووس (مطهری کنونی)، خیابان میرعماد، خیابان یازدهم، شماره ۲۶ تاسیس شد. مؤسس آن - مصطفی معینی عراقی - دکتری در اقتصاد ریاضی داشت و طراح پوستر و جلد صفحه‌های موزیک و بروشور بود. سال‌ها در امریکا در کنار فعالیت‌های علمی و تدریس در دانشگاه، آبرنگ کار می‌کرد و به نمایش می‌گذاشت. او که متولد ۱۳۱۸ در اراک بود، از بیست‌وهفت سالگی به آمریکا رفت و در دانشگاه اوکلاهما در شهر نورمن و دانشگاه کالیفرنیا در شهر برکلی به تحصیل پرداخت. پس از سال‌ها تدریس اکونومتریک و اقتصاد ریاضی در دانشگاهی در ایالت کانزاس، در ۱۳۵۲ به ایران آمد. در همین سال، صحنه‌ی باله‌ی ایرانی «سیمرغ»، که موزیک آن را لوریس چکناواریان ساخته بود، توسط او پرداخته می‌شود. در سال ۱۳۵۴ مجموعه‌ای از آبرنگ‌های او در انستیتو گوته تهران به نمایش گذاشته شده بود.
دغدغه‌ی این گالری، نمایش آبرنگ بود. از روزهای یکشنبه تا چهارشنبه، بین ساعت‌های ۱۶:۳۰ تا ۲۰:۳۰، امکان بازدید وجود داشت و در اوقات دیگر تعطیل بود. برنامه سالیانه‌ای تعریف شده بود که از ۱۵ فروردین تا ۱۵ تیر و از ۱۵ شهریور تا ۲۹ اسفند نمایش برگزار شود.
درواقع، گالری فصل‌ها و یادها، مکانی بود که چند دوست به وجود آورده بودند تا ضمن فعالیت‌های اقتصادی، به هنر نیز بپردازند.
۱۳۵۶؛ مهر، کاتالوگی در سی‌و‌دو صفحه قطع رقعی منتشر شد و در آن یادداشتی درباره‌ی آبرنگ توسط مدیر گالری نوشته شده بود. مطالبی نیز درباره‌ی پیشینه‌ی نقاشی‌های مصطفی معینی، که قرار بود آبان افتتاح گردد، در خود داشت.
آبان؛ آبرنگ‌های مصطفی معینی، مدیر گالری، به نمایش درآمد. او در ادامه‌ی سنت آبرنگ مکتب ارمنی‌های اصفهان، از طبیعت تقلید می‌کرد.
آذر؛ ادامه‌ی نمایش آثار مصطفی معینی بود.
دی؛ مجموعه‌ای از مجسمه‌های داریوش صنیعی (۱۳۱۸، تهران) به نمایش درآمد. او پس از پایان دوره‌ی دبیرستان به آمریکا رفته بود و دانش‌آموخته‌ی نقاشی، طراحی، سرامیک و مجسمه‌سازی بود. در بازگشت، در دانشگاه فرح استاد هنرهای تزئینی شد و به عضویت کمیسیون انتخاب و تدوین پیکره‌ها و مجسمه‌های یادبود درآمد. مجسمه‌های او در میادین آن سال‌های تهران نصب شده بود. یک ماه پیش‌تر از این در هتل هیلتون تهران برای نخستین بار نمایش مجسمه‌هایش را برگزار کرد؛ و این مجموعه، ادامه‌ی همان آثار بود.
بهمن؛ آثار چهار تن از بنیانگذاران آبرنگ ایرانی - هاکوپ وارطانیان، سمبات کیورقیان، یرواند نهاپتیان و مصطفی معینی - تماشا شد. هاکوپ وارطانیان (۱۲۸۲، تهران) از سال ۱۳۰۳ در جلفای اصفهان نقاشی تدریس می‌کرد.
در جریان‌شناختی نقاشی جدید ایران، او، مارکار قارابگیان، درویش سوروگین و میشا شهبازیان به واسطه مؤسسه «مانی»، نخستین بارقه‌های آموزش کارگاهی نقاشی به سبک معاصر، را پی‌ریزی کردند.
وارطانیان سال‌ها بود که دست به قلم نبرده بود و وقتی در دهه‌ی ۵۰ برای نخستین بار در گالری خانه آفتاب نمایشی برقرار کرد، شادی بسیاری برای علاقه‌مندان آبرنگ برانگیخت. او، که از جوانی ویولن می‌نواخت، طبیعت را با شعر و لحن موسیقی در آبرنگ‌هایش به هم می‌آمیخت.
سمبات کیورقیان (گیورگیان) ۱۲۹۲ در اصفهان به دنیا آمده بود. نقاشی را نزد سرکیس خاچاطوریان، بزرگترین نقاش ارمنی اصفهان، آموخته بود.
نیمه دوم دهه‌ی ۲۰ نخستین نمایش او در باشگاه نفت آبادان برقرار شد. سپس به ایتالیا، فرانسه و انگلیس رفت. پیش از این نمایش، آثار او در سال‌های دور توسط شرکت نفت در مسجدسلیمان، آبادان و چندمنطقه نفت‌خیز نمایش داده شد.
یرواند نهاپتیان (۱۲۹۲، اصفهان) نیز شاگرد خاچاطوریان بود و سال‌ها خبری از وی در جوامع هنری نبود. این نمایش از این نظر که پایه‌گذاران مکتب آبرنگ جدید را نمایش می‌داد، حائز اهمیت بود. در این نمایش از مصطفی معینی نیز آثار تازه‌ای دیده شد و از شانزدهم برقرار و تا سوم اسفند وقت دیدن داشت.
اسفند؛ از چهارم تا سیزدهم، نمایش آبرنگ‌های جدید مصطفی معینی برقرار بود. از چهاردهم آثار آبرنگ با ته‌مایه‌ای از مرکب دکتر وینچنزو بیانکینی دیده شد. او که در شهر کهنسال ویتربو (در مرکز ایتالیا، بین رُم و فلورانس) متولد شده بود، فارغ‌التحصیل دانشکده پزشکی رُم شد، و از پی سمت‌هایی چون پزشک شهرداری رُم، پزشک معادن ساردنی و افسر پزشک در جنگ جهانی دوم، به ایران آمده بود و در سمت پزشک آستان قدس و سازمان خدمات اجتماعی و بیمه در شهرهای دورافتاده و دهات ایران طبابت می‌کرد. او مجسمه‌ساز، نقاش، شاعر و طبیب متفکری بود و بر محافل روشنفکری و ادبی دهه‌ی ۴۰ ایران شیوه زندگی و سلوک معنوی‌اش، تأثیر انکارناپذیری داشت.
۱۳۵۷؛ فروردین، مجموعه‌ای از آبرنگ‌های علی‌اکبر صنعتی (۱۲۹۵) نقاش و مجسمه‌ساز بود.
اردیبهشت؛ آثار نیکولا سیمباری، ایمرو گباتو، ماریو پینوتزوتو، از نقاشان و فیلمسازان ایتالیا، به نمایش درآمد. سپس از هجدهم برای ده روز نقاشی مارشا کاربر و رابرت مور بود.
خرداد؛ در یک نمایش گروهی آثاری از هاسمیک نرسسیان، آنت فرهمند، مهناز غضنفری و ماریو پینوتزوتو دیده شد و تا دوم تیر وقت بازدید داشت.
تیر؛ مجموعه‌ای گروهی از سیمباری و دو نقاش آمریکایی - آرنی لیندمارک و پاتریشینا تینتون - بود.
مرداد؛ از روز نخست مرداد برای چهل‌وپنج روز گالری تعطیل بود.
شهریور؛ مجموعه‌ای گروهی از نقاشان ایرانی و خارجی، که پیش‌تر آثاری از آنان در این گالری تماشا شد، بر دیوار رفت و تا ششم مهر ادامه داشت.
مهر؛ از یازدهم برای دوهفته نقاشی عزیزالله میتویی (۱۳۱۷، بندرانزلی)، مهندس معمار و شاعر، دیده شد. او پس از پایان تحصیلات دبیرستانی در تهران به فرانسه رفت و از دانشکده آرتکنیک پاریس در رشته معماری و معماری داخلی فارغ‌التحصیل شد. در بازگشت به ایران در هنرکده هنرهای تزئینی دو سال تدریس کرد. مدتی نیز مسؤول برگزاری نمایشگاه‌های وزارت فرهنگ و هنر بود. این نمایش، نخستین و آخرین نمایشگاه انفرادی او بود. از نیمه نخست دهه‌ی ۴۰ شعرهایی در مطبوعات منتشر می‌کرد. برگزیده‌ای از شعرهایش با عنوان «حجم خسته» اردیبهشت ۱۳۵۲ _ پخش از انتشارات آگاه _ در صدونودویک صفحه قطع خشتی با طرح جلدی از نقاشی خود، چاپ و منتشر شد.
این مجموعه، آخرین نمایش گالری بود و بر اثر جریانات پیش آمده مبنی بر شلوغی پیش از انقلاب مردمی در ماه بهمن، مدیر گالری، تهران را به مقصد آمریکا ترک کرد.
